کد مطلب:20812 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

با توجه به معناي آيه 31، سورة توبه، آيا آيه مذكور حكم مرجع و مقلد نيز را شامل ميشود؟ لطفاً در اينباره توضيح دهيد.

خداوند متعال ميفرمايد: اتَّخَذُوَّاْ أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَـَنَهُمْ أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَآ أُمِرُوَّاْ إِلآلِيَعْبُدُوَّاْ إِلَـَهًا وَ َحِدًا لآَّإِلَـَهَ إِلآهُوَ سُبْحَـَنَهُو عَمَّا يُشْرِكُونَ ;(توبه،31) ]آنها[ دانشمندان و راهبان ]تاركان دنيا[ را معبودهايي در برابر خدا قرار دادند و ]همچنين[ مسيح فرزند مريم را، در حالي كه جز به عبادت معبود واحدي كه هيچ معبودي جز او نيست دستور نداشتند، پاك و منزه است از آن چه شريك وي قرار ميدهند.

گرچه يهود و نصاري در برابر علما و راهبان خود سجده نميكردند و براي آنها نماز و روزه و يا سائر عبادتها را انجام نميدادند، ولي از آن جا كه خود را بدون قيد وشرط در اطاعت آنان قرار داده بودندو حتي احكامي را كه بر خلاف حكم خدا ميگفتند، اطاعت آن را بر خود واجب ميشمردند، به همين خاطر قرآن كريم تقليد و پيروي كوركورانه و غير منطقي آنها را عبادت ناميده است، و افزون بر اين يهوديان و نصاريَ مراجع تقليد و احبار و رهبان خودشان را از غير خداوند متعال (من دون اللّه) ميگرفتند و هر تقليد و پيروي كه ريشه در غير خدا داشته باشد باطل است و اين كه مؤمنان مسلمان و شيعه از مراجع و علمأ ديني در فروع دين تقليد ميكنند به اين خاطر است كه مراجع بزرگ ديني احكام الهي را از راههاي مختلف استخراج ميكنند و در اختيار مقلدان قرار ميدهند.

بنابراين، تقليد و پيروي از دستورهاي مجتهد در آيين اسلام باتقليدي كه در آيه مذكور مطرح است و كار يهوديان بوده، تفاوت دارد.

در آيين تشيع و اسلام، تقليد در اصول دين مثل توحيد، نبوت، معاد و... جايز نيست، در حالي كه در آيه مذكور يهود و نصاري به طور مطلق چه در اصول و چه در فروع از علمأ خودشان تقليد ميكردند.

مردي از حضرت امام صادقسئوال كرد: اين گروه عوام و مردم عادي از يهوديان چارهاي جز عمل به آن چه از علمأ خود ميشنوند، ندارند...پس چگونه خداوند آنها را به تقليدشان از علمأ خودشان مذمت ميكند؟ آيا عوام يهود غير از عوام ما ميباشند، اگر تقليد براي يهوديان جايز نيست پس براي عوام ما هم نبايد جايز باشد؟!

حضرت امام صادقدر پاسخ فرمود: بين علماي ما و عوام ما با علماي يهود و عوام يهود از جهتي فرق و از جهتي تساوي است. امّا از جهت تساوي: خداوند متعال عوام ما را هم به تقليد از علماي خودشان مذمت فرموده، هم چنان كه عوام آنها را مذمت فرموده است. امّا از جهت فرق مانند آنها نميباشد. آن مرد عرض كرد: اي پسر رسول خدا! مطلب را براي ما روشن بفرماييد.

حضرت فرمود: عوام يهود علمأ خود را ميشناختند كه به صراحت دروغ ميگويند و ميديدند كه مال حرام و رشوه ميخورند و احكام واجب را تغيير ميدادند و ميديدند كه دين خدا را زير پا ميگذاشتند و به ديگران ستم ميكردند، و خوب ميدانستند كه علماي آنها كارهاي حرام انجام ميدهند و كسي هم اگر تقليد كند فاسق ميشود و تصديق چنين افرادي جايز نيست، به اين جهت آنها را مذمت فرمود كه از كسي تقليد و پيروي ميكنند كه او را به زشتي ميشناختند...و در چنين حالي واجب بود كه به خود آيند و به دستور پيامبر خدا توجه كند، زيرا دلايل او آشكارتر بود.

عوام امت ما هم هر گاه از فقهأ خودشان فسق، نافرماني، غفلت و... ببينند و مشاهده كنند و با اين حال تقليد كنند همانند عوام يهود هستند، پس هر كس از فقهأ خويشتندار باشد و دين خود را نگهدارد و بر خلاف هواي نفس خود رفتار كند و مطيع و فرمانبردار امر مولاي خود باشد بر عوام است كه او را (در فروع دين) تقليد و پيروي كنند.

و هر كسي از فقها بر مركب فسق و فواحش سوار شد حرفي را از طرف ما از او نپذيريد و چنين كساني را شايسته بزرگواري و كرامتي نباشد.(ر.ك: بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 2، ص 86، مؤسسه الوفأ، بيروت.)